ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ ޤައުމީ މަޝްރޫޢު

ނިޔާށާ ރޭޕްކުރި އިރު އޭނާއަކީ ޒިމްބާބުވޭގެ މަދަރުސާއެއްގައި ތަޢުލީމު ޙާޞިލު ކުރަމުންދިޔަ ޢުމުރުން ނުވަ އަހަރުގެ ކުޑަ އަންހެން ކުއްޖެކެވެ.
…………………………………………………………………………………ދުވަސްކޮޅެއް ކުރި ……………….
ގަޑިޖެހިގެން ކިލާހަށް ގޮސްފިނަމަ މުދައްރިސް ރުޅި އަންނާނެތީ އެކަން އެހެން ވިޔަ ނުދިނުމަށް ނިޔާށާއަށް ކުރެވެން އޮތީ އެންމެ ކަމެކެވެ. އެއީ، ގަޑިޔަށް އިސްކޫލަށް ދިއުމަށް ޢާއިލީ ރައްޓެއްސެއްގެ އެހީ ހޯދުމެވެ. ފިހާރައެއްގައި މަސައްކަތްކުރާ ނިޔާށާގެ މައިންބަފައިންގެ ރައްޓެހި މަސައްކަތު މީހެއްގެ ގާތަށް ގޮސް މަދަރުސާއަށް ގެންގޮސްދިނުމަށް އެދުނެވެ. މަސައްކަތު މީހާ ނިޔާށާ މަދަރުސާއަށް ގެންގޮސްދިނުމަށް އެއްބަސްވިއެވެ. އަދި ނިޔާށާދެކެ މުދައްރިސް ރުޅިއައިސްގެން އެއްވެސް އަދަބެއް ނުދޭނެހެން މުދައްރިސާ ވާހަކަ ދައްކާނެކަންވެސް ޔަޤީންކޮށްދިނެވެ. އަދި ފައިވާން ނަގައިގެން އަންނަންދެން އޭނާ މަސައްކަތްކުރާ ފިހާރައަށް ވަނުމަށް އެދުނެވެ. ނިޔާށާ އެތެރެއަށް ވަނުމާއެކީ މަސައްކަތު މީހާ ގަދަކަމުން ނިޔާށާގެ ޢިއްފަތްތެރިކަން ފޭރިގަތެވެ.
މި މަސައްކަތު މީހާއަކީ އެޗް.އައި.ވީ ވައިރަސް އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ހުރި މީހެކެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ މީނާގެ ގައިން ނިޔާށާގެ ގަޔަށް މި ވައިރަސް އެރުމެވެ. ހިތާމަވެރިކަމުގެ ކޮޅެއް ނެތް ވަރުގެ ހިތާމަވެރި އަދި ހިނގައިގެން ނުވާނެފަދަ ހާދިސާއެކެވެ.
ނިޔާށާގެ މައިންބަފައިން ފުލުހުންނަށް މައްސަލަ ރިޕޯޓުކުރުމުން މަސައްކަތު މީހާ ހައްޔަރުކުރެވުނެވެ. ނަމަވެސް! ދެތިން ގަޑިއިރުވެސް ނުވާނެއެވެ! މަސައްކަތު މީހާ ފުލުހުންގެ ބަންދުން ވީއްލައިފިއެވެ! މަސައްކަތު މީހާ ދޫކޮށްލީއެވެ! މިކަމާ ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށް އިސް ފުލުސް އޮފިސަރުންނަށް ޢާއިލާއިން އަނެއްކާވެސް މައްސަލަ ހުށަހެޅިއެވެ. އަނެއްކާވެސް މަސައްކަތު މީހާ ހައްޔަރުކުރެވި ކޯޓު މެދުވެރިކޮށް އޭނާ ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރެވުނެވެ. ނަމަވެސް އަނެއްކާވެސް ވީނުވީއެއް ނޭނގި އޭނާ ގެއްލުނީއެވެ.
ހިތާމަޔާ ކެކުޅުން ތަޙައްމަލު ކުރަމުންދިޔަ ޢާއިލާއަކަށް އޭނާ ފިލައިގެން ދިޔަ ތަނެއް އަދި އޭނާއަށްވީ ކިހިނެއްކަމެއް ބުނެދެވޭނެ އެއްވެސް ފަރާތެއް ނެތެވެ. ޕްރޮސިކިއުޓާއާއި ފުލުހުން އޭނާ ހައްޔަރުކުރާނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން ޢާއިލާއަށް ދިންނަމަވެސް ހަ މަސް ދުވަސް ފާއިތުވެގެން ދިޔައިރުވެސް މަސައްކަތު މީހާއާ ގުޅުންހުރި އެއްވެސް ޚަބަރެއް ނުލިބެއެވެ.
މިގޮތަށް މީހުން ގެއްލުމަކީ ޒިމްބާބުވޭގައި ގިނަ ރައްޔިތުން އަޖައިބުވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. “މިޤައުމުގެ އަމަންއަމާންކަން ހިފެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ މަތިކުރެވިފައިވާ ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި ރަނގަޅު އަގެއް ކިޔައިފިނަމަ، ކިތަންމެ ބޮޑު ކުށެއް ކޮށްފައިވާކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ ފަރާތްތައް އެކަމުން ސަލާމަތްވުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ބައެއް އުޅޭނެ” ޓްރާންސްޕޭރެންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ ޒިމްބާބުވޭ ގޮފީގެ ފަރާތުން ޢާއިލާއާ ވާހަކަދެއްކި މުވައްޒަފަކު ބުންޏެވެ.
ނިޔާށާއާއި އޭނާގެ ޢާއިލާއަށް އިންޞާފު ހޯދައިދިނުމަށް ޓްރާންސްޕޭރެންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ ޒިމްބާބުވޭ ގޮފިން އެހީތެރިވެދިނެވެ. އެމީހުންގެ ވާހަކަތައް އަޑުއެހުމަށް ފަހު ފުލުހުންގެ އިންޓަރނަލް އިންވެސްޓިގޭޝަން ޑިޕާޓްމަންޓާ މައްސަލަ ޙިއްސާކުރިއެވެ. އަދި މި ޑިޕަރޓްމަންޓުން ހިންގި ތަޙުޤީޤަށް ފާހަގަކުރެވުނު ގޮތުގައި މަސައްކަތު މީހާވަނީ ފުލުހުންނާއި، ޕްރޮސިކިއުޓާގެ އިތުރުން މައްސަލަ ބަލަމުން ގެންދިޔަ ފަނޑިޔާރަށްވެސް، އޭނާ ސިއްރުވެރި ގޮތަކަށް ދޫކޮށްލުމަށް ޝަރުޠުކޮށް ރިޝްވަތުދީފައެވެ.
ޓްރާންސްޕޭރެންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ ޒިމްބާބުވޭ ގޮފިން އެ ޤައުމުގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް ޖަސްޓިސް، ލީގަލް އެންޑް ޕާލެމެންޓަރީ އެފެއާޒަށް ވަގުތުން ވަގުތަށް މަސައްކަތު މީހާ ހޯދައި ހައްޔަރުކޮށް ފިޔަވަޅުއެޅުމަށް އެދުނެވެ. ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކާއެކީ އެންމެފަހުން އޭނާ ހައްޔަރުކުރެވުނެވެ. އަދި އޭނާގެ މައްޗަށް ޝަރީޢަތް ކުރަމުން އައި ފަނޑިޔާރަށް އޭނާ އަނެއްކާވެސް ރިޝްވަތުގެ ފައިސާ ހުށަހެޅިއެވެ. ނަމަވެސް މިފަހަރު ރިޝްވަތުގައި ހިފުމަށް ފަނޑިޔާރު އިންކާރުކުރިއެވެ. އަދި އޭނާގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ކުރިއިރު ރިޝްވަތު ދިނުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ކުށުގައި ފަސް އަހަރު ޙުކުމަށް އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. މިހާރު އޭނާ ދަނީ 21 އަހަރުގެ ޖަލު ޙުކުމެއް ތަންފީޒުކުރަމުންނެވެ.
ނޯޓު: މި ލިޔުމަކީ ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލް އިން އެ ޖަމާޢަތުގެ ވެބްސައިޓުގައި ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ، “ޓްރޫ ސްޓޯރީސް” ގެ ތެރެއިން ނަގާފައިވާ “ޕޭރެންޓްސް ނައިޓްމެއާ” މި ލިޔުމުގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާއެކެވެ.
މި ލިޔުން ޢިލްމީ، އަދި ކިޔަވައިދިނުމާއި އަދަބީ ބޭނުންތަކަށް، ދޭންޖެހޭ “ކްރެޑިޓް” އާއެކު ބޭނުންކުރުމަކީ އަދި ޝާއިޢުކުރުމަކީ ތަރުހީބުދެވިފައިވާ ކަމެކެވެ.

https://www.transparency.org/news/story/parents_nightmare

ގުއެޓަމަލާގެ އަވަށެއްގެ މޭޔަރުކަމަށް ކުރިމަތިލި ސިޔާސީ ބޭފުޅަކު ކެމްޕޭން ދުވަސްވަރު ޢާއްމުންނާ މުޚާތަބުކޮށް ދެއްކެވި ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތަކުގެ ތެރޭގައި އަވަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ފާގަތި ދިރިއުޅުމެއް ހޯދައި ދިނުމަށް ވަޢުދުވިއެވެ. އެގޮތުން ދައުލަތުގެ ތަފާތު އެކިއެކި ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގައި އިންވެސްޓްކުރުމާއި، ވިރާނާވެފައިވާ އަވަށު މަދަރުސާ މަރާމާތުކޮށް އެތަނުގައި ތަޢުލީމު ޙާސިލުކުރަމުންދާ ހުރިހާ ދަރިވަރުންނަށް ރަނގަޅު ކާނާ ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ވަޢުދުވެފައިވެއެވެ. މިވަޢުދުތައް ފުއްދާނެކަމުގެ ފޮނި އުއްމީދުގައި ޢާއްމުންގެ އެތަކެއް ބަޔަކު އިންތިޚާބު ބޭއްވި ދުވަހު ބޮޑެތި ކިއޫތައް ހަދައިގެން ވޯޓުލާން ނިކުމެތިއްބެވެ.
ކަންދިމާކުރިގޮތުން އަވަށުގެ މޭޔަރަކަށް ހޮވުނީ އެސިޔާސީ ބޭފުޅާއެވެ. ނަމަވެސް އޭނާ އަވަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ވީ ވަޢުދުތައް ހަނދާން ނައްތާލި ކަހަލައެވެ. މޭޔަރުގެ މަޤާމުގައި ހުރެ އެއް އަހަރު ފާއިތުވެގެން ހިނގައްޖެއެވެ. އަވަށު މަދަރުސާ އަދިވެސް ހުރީ ވީރާނާވެފައެވެ. ހަށިގަނޑަށް ފައިދާހުރި ކާނާ ލިބުނު ދަރިވަރަކު މަދަރުސާއަކު ނެތެވެ. ޚަބަރު ފެތުރުނު ގޮތުގައި މަޝްރޫޢުތައް ހުއްޓުން އަރާފައިވަނީ އެމަޝްރޫޢުތަކަށް އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ބަޖެޓުގައި ފައިސާ ނެތުމުންނެވެ. ނަމަވެސް މޭޔަރުގެ އޮފީހުގައި މަސައްކަތްކުރާ ފައިސާއާ ބެހޭ އޮފިސަރު ބުނިގޮތުގައި ރިޕޯޓުތަކުގައިވަނީ މި މަސައްކަތްތައް ނިމިފައިވާ ކަމަށެވެ. އަދި މަޝްރޫޢުތަކަށް ފައިސާ ދައްކާ ނިމިފައިވާކަމަށް އެރިޕޯޓުތަކުގައި ބުނާކަމަށް އެފަރާތުން ހެކިވެއެވެ.
ކޮންމެއަކަސް އަވަށުގެ ރައްޔިތުން މިކަންކަމާމެދު ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށް އެކިއެކި ޕާކުތަކާއި ގެތަކުގައި ބައްދަލުވުންތައް ބާއްވަން ފެށިއެވެ. މިބައްދަލުވުމުގައި ބައިވެރިވާ މީހުން އިތުރުވަމުންގޮސް ގާތްގަނޑަކަށް 150 މީހުންގެ ޖަމާޢަތަކަށް ބަދަލުވިއެވެ. އަދި އެމީހުން ކަމާބެހޭ އޮފިޝަލުންނަށް ޕެޓިޝަން ހުށަހަޅައިގެން މަޝްރޫޢުތަކާބެހޭ ލިޔެކިޔުންތައް ލިބިގަތުމުގެ ހުއްދަ ދެވުނެވެ. ލިޔެކިޔުންތައް ބަލައި ދިރާސާ ކުރުމުން މަންޒަރު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ސާފުވިއެވެ. 100 އަށް ވުރެ ގިނަ ޗެކަށް ފައިސާ ނަގަން ފޮނުވާފައިވަނީ މަސައްކަތް ނިމުނުކަން ދަލީލުކޮށްދޭ ލިޔެކިޔުމަކާނުލައެވެ. އަދި ހުރިހާ ފައިސާއެއް ނަގާފައިވަނީ މޭޔަރު ސޮއިކޮށް ހުއްދަދެވިގެންނެވެ.
ޢާއްމުންގެ އެތައް ބައެއްގެ ޝަކުވާގެ ސިޓީތަކާއި ފެޓިޝަންތަކާއެކުވެސް ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނޭޅިއެވެ. އެހެންކަމުން އެއަވަށުގެ ރައްޔިތުން އެހީއަށް އެދި ދިޔައީ ގުއެޓަމާލާގެ ޓްރާންސްޕޭރެންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ ޤާނޫނީ ލަފާދޭ މަރުކަޒަށެވެ. އަދި އެމަރުކަޒުން އަވަށުގެ ފައިސާއާބެހޭ އޮފިސަރާ ގުޅައި މޭޔަރު އޮފީހުގައި މަސައްކަތް ކުރި މުއްދަތުގެ އޮޑިޓް ރިޕޯޓެއް ހެދުމަށް އެދުނެވެ. އަދި ތަޙުޤީޤުތައް ފެށުމާ ހިސާބުންވެސް، އުސޫލުން ބޭރުން މޭޔަރު ފައިސާ ބޭނުންކޮށްފައިވާކަން ކަށަވަރު ވެގެންދިޔައެވެ.
ކަންކަން މިހެން ހިނގަމުން ދިޔަ ދުވަސްވަރަކީ އާ އިންތިޚާބުގެ ދުވަސްވަރަށް ވެފައި، މޭޔަރުވަނީ އަނެއްކާވެސް ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ކުރިމަތިލާފައެވެ. ނަމަވެސް ފައިސާއަށް ޚިޔާނާތްތެރިވެފައިވާ ކަމުގެ ޝައްކުތައް އިތުރުވަމުންދިޔަ ވަރަކަށް އެބޭފުޅާގެ މަޤުބޫލުކަން ދިޔައީ ދަށްވަމުންނެވެ. ނަމަވެސް ވޯޓުން އަނެއްކާވެސް މޭޔަރުކަމުގެ މަޤާމަށް ހޮވުނީ ހަމަ އެބޭފުޅާއެވެ. ޢާއްމުން ބުނަމުން ދިޔައީ އޭނާ އިންތިޚާބު ކާމިޔާބުކުރީ ކައިރި އަވަށްތަކުގެ މީހުން ބަހުގައި ގެނެސް ވޯޓު ލައްވައިގެން ކަމަށެވެ. މީހުންގެ ރުޅިވެރިކަން އިތުރުވެ ކަންކަން ގޯހުންގޯހަށް ދާންފެށުމުން އިންތިޚާބު ބާޠިލްކޮށް އަލުން އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުމަށް ހަމަޖެހުނެވެ. އަދި އާ އިންތިޚާބުގައި އަވަށުގެ މީހުންނޫން އެހެންމީހުން ވޯޓުނުލާކަން ޔަޤީންކުރުމަށްޓަކައި އަވަށަށް ބަހެއް އާދޭތޯ ބަލަން އަވަށުގެ ރައްޔިތުން ފާރަޔަށް ތިއްބެވެ. އެންމެފަހުން އިންތިޚާބުގައި މޭޔަރު ބަލިވެ އޭނާޔަށް ލިބިފައިވާ ރައްކާތެރިކަން ގެއްލިގެން ދިޔައެވެ.
ފައިސާގެ ކަންކަމާބެހޭ އޮފީހުން މޭޔަރު 250000 އެމެރިކާ ޑޮލަރު ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރިކަމަށް ދަޢުވާކުރެވުނެވެ. މޭޔަރުވަނީ މިފައިސާ ވުޖޫދުގައި ނުވާ މަޝްރޫޢުތަކަށް ޚަރަދުކޮށްފައެވެ. އަދި މައްސަލަ ނިމުމާއެކު ފުރަތަމަވެސް 100000 އެމެރިކާ ޑޮލަރު ދައުލަތަށް އަނބުރާ ދައްކަން ޖެހުނެވެ.
އަވަށުގައި އާ މޭޔަރެއް ހޮވިފައިވާއިރު ރައްޔިތުން ދިޔައީ ކަންކަން ހިނގަމުންދާގޮތް ކައިރިން ބަލަމުންނެވެ. “އަހަރުމެންނަށް އެއް މޭޔަރު އުސޫލުން ބޭރުން ކަންކަން ކޮށްފައިވާގޮތް ފެނިގެން ހިނގައްޖެ” އެތަނުން އެކަކު ބުންޏެވެ. “މިއަދު އަހަރުމެން މިތިބީ ހޭލާ!”

……………………………………………………………………………………………………………………………………….
ނޯޓު: މި ލިޔުމަކީ ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލް އިން އެ ޖަމާޢަތުގެ ވެބްސައިޓުގައި ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ، “ޓްރޫ ސްޓޯރީސް” ގެ ތެރެއިން ނަގާފައިވާ “ގޯސްޓް ޕޮލިޓިކްސް” މި ލިޔުމުގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާއެކެވެ.
މި ލިޔުން ޢިލްމީ، އަދި ކިޔަވައިދިނުމާއި އަދަބީ ބޭނުންތަކަށް، ދޭންޖެހޭ “ކްރެޑިޓް” އާއެކު ބޭނުންކުރުމަކީ އަދި ޝާއިޢުކުރުމަކީ ތަރުހީބުދެވިފައިވާ ކަމެކެވެ.
https://www.transparency.org/news/story/ghost_politics

ތިބާ ކޮރަޕްޝަނާ ދެކޮޅަށް ބަސްބުނަން ފަށާނީ މުޖުތަމަޢުގައި ކޮރަޕްޝަން ކިހާ މިންވަރަކަށް އަށަގަތުމުންތޯއެވެ؟ ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ ސައުތު އެފްރިކާގެ މަރުކަޒުން، އާންމުންނަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ ޢަމަލްތައް ރިޕޯޓު ކުރުމަށް ހުޅުވާލުމުން، ތަކުރާރުކޮށް ލިބެމުން ދިޔަ އެއް ޝަކުވާއަކީ މަދަރުސާތަކުގެ ވަޞީލަތްތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރަމުން އަންނަ ކަމުގެ ޝަކުވާއެވެ.

ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްގެ އެގްޒެކެޓިވް ޑިރެކްޓަރ، ޑޭވިޑް ލުވިސް ބުނިގޮތުގައި “ކޮރަޕްޝަނުގެ އެހެނިހެން ޢަމަލުތަކުގެ ވާހަކަ ދެއްކުމާއި ރިޕޯޓުކުރުމަށް ބެލެނިވެރިން ފަސްޖެހުނަސް އެމީހުންގެ ދަރީންނާ ގުޅޭ ކަމެއްގައި ކޮރަޕްޝަން ހިމެނޭނަމަ އެކަމާ ދެކޮޅަށް އަޑުއުފުލުމަށް އެމީހުން ވަރަށް ހިތްވަރުލައި! އެގޮތުން ލައިބްރަރީއެއް އެޅިޔަސް ނުވަތަ އިތުރު ކިލާސްރޫމްތަކެއް ހެދިޔަސް އަދި ކުޅިވަރު ކުޅުމަށް ދަނޑެއް ތަރައްޤީ ކުރިޔަސް ދައުލަތުގެ ފައިސާއިން ޚަރަދުވޭ! މިއީ އެހައި ބޮޑު ޚަރަދުތަކަކަށް ނުވިޔަސް މަދަރުސާއާއި މަދަރުސާގެ ދަރިވަރުންނާ ބެލެނިވެރީންނަށް މިއީ ވަރަށް ބޮޑު އަދަދުތަކެއް”

ލިބެމުންދިޔަ ޝަކުވާތަކުގެ ތެރޭގައި، ޖޮހެނެސްބަރގް ގެ ދެކުނަށް އޮންނަ ސޮވެޓޯ ސަރަޙައްދުން ހުށަހަޅާފައިވާ ޝަކުވާއެއް ހިމެނެއެވެ. އެ ޝަކުވާގައިވާ ގޮތުން، އެސަރަޙައްދުގައި ހުރި މަދަރުސާއެއްގެ އެންމެ އިސްކޮށް ޙަރަކާތްތެރިވާ ޕްރިންސިޕަލާއި މަދަރުސާގެ ހިންގުމާ ޙަވާލުވެ އޮންނަ ބޯޑުން ދިޔައީ މަދަރުސާގައި ވަޞީލަތްތައް ޤާއިމްކުރުމަށް ހޯދާފައިވާ ފައިސާ ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމަށް ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ.

ފޮރެންސިކް އެކްސްޕާޓުން ގެނެވި ހެދުނު ތަޙުލީލުތަކާއި ތަޙުޤީޤުތަކުން ރިޕޯޓުކުރެވިފައިވާ މައްސަލައިގެ ޙަޤީޤަތް ހާމަވެގެންދިޔައެވެ. ކުރެވުނު ތަޙްޤީޤުން 20000 އެމެރިކާ ޑޮލަރަށް އޭރުވެސް ޚިޔާނާތްތެރިވެފައިވާ ކަމުގެ ހެކިތައް ފެންމަތިވިއެވެ.

ހޯދި ހޯދުންތައް ތަޢުލީމާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓާއި ޙިއްސާކުރެވުނެވެ. މަދަރުސާގެ ޕްރިންސިޕަލް ވަގުތުން ސަސްޕެންޑު ކުރެވި އިތުރު ތަޙުޤީޤުތަކެއް ފެށުނެވެ. ޕްރިންސިޕަލް އޭގެ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން އިސްތިއުފާ ދިނެވެ.

އޭގެ ފަހުން މި މައްސަލައިގެ ވާހަކަ މީޑިއާގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ފެތުރުނެވެ. އަދި ތަޢުލީމާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓުން ކޮރަޕްޝަނާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލްއާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަށް އެއްބަސްވިއެވެ. އަދި އެހެނިހެން މަދަރުސާތަކުގައި މިފަދަ ކަންކަން ހިނގާތޯ ބަލައި ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ފެށުނެވެ. ޑޭވިޑް އިތުރަށް ބުނިގޮތުގައި “މިޙާދިޘާ ހިނގައި ދިޔުމަށް ފަހު ގިނަ ޢަދަދެއްގެ މައްސަލަތައް މިހާރު އަންނަނީ ފެންމަތިވަމުން. ނަމަވެސް މިއިން ކޮންމެ މައްސަލައެއް ތަޙުޤީޤު ކުރުމުގެ ޤާބިލްކަމެއް ލިބިފައެއްނެތް! އަދި އަހަރުމެން މިއަންނަނީ ލިބޭ މިފަދަ މަޢުލޫމާތު ބޭނުންކޮށްގެން ބެލެނިވެރީންނަށް ކުރެވިދާނެ ކަންކަމާއި އެޅިދާނެ ފިޔަވަޅުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ހޭލުންތެރިކުރުމުގެ ޙަރަކާތްތައް ހިންގައި ނަސޭޙަތްތެރިވަމުން”

ސޮވެޓޯގެ މަދަރުސާގައި މިހާރު އަންނަނީ އައު ގަވަރނިންގ ބޯޑެއް ހޮވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އުއްމީދުކުރެވެނީ މަދަރުސާއިން ވޯޓުލައިގެން ހޮވާނީ ކޮރަޕްޝަނާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރާ ނަޒާހަތްތެރި ބެލެނިވެރީން ކަމަށެވެ. އަދި މިއީ އެހެނިހެން މަދަރުސާތަކަށް ނަމޫނާ މަދަރުސާއަކަށް ވުމަށެވެ. ޑޭވިޑް އިތުރަށް ބުނީ “އަހަރުމެން ބޭނުންވަނީ ވަކިވަކި ފަރުދުންގެ ސަބަބުން ލިބޭ ކުރިއެރުން ތާއަބަދަށް ދެމިގެންދިޔުން” ކަމަށެވެ.

………
ނޯޓު: މި ލިޔުމަކީ ޓްރާންސްޕޭރަންސީ އިންޓަރނޭޝަނަލް އިން އެ ޖަމާޢަތުގެ ވެބްސައިޓުގައި ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ، “True stories ”ގެ ތެރެއިން ނަގާފައިވާ “keeping schools clean” މި ލިޔުމުގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާއެކެވެ. މި ލިޔުން ޢިލްމީ، އަދި ކިޔަވައިދިނުމާއި އަދަބީ ބޭނުންތަކަށް، ދޭންޖެހޭ “ކްރެޑިޓް” ދީގެން ބޭނުންކުރުމަކީ އަދި ޝާއިޢުކުރުމަކީ ތަރުހީބުދެވިފައިވާ ކަމެކެވެ.
https://www.transparency.org/news/story/keeping_schools_clean

ކޮރަޕްޝަނުގެ ސަބަބުން މިނިވަން ވިޔަފާރިއާއި ވާދަވެރިކަމަށް ހުރަސްއަޅައި، ސަރުކާރުގެ ހިންގުމާއި ޤާބިލްކަމަށް ގޮންޖެހުންތައް ކުރިމަތިކުރުވައި، ތަރައްޤީއާއި ކުރިއެރުމަށް ހުރަސްއަޅައެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި ސަރުކާރުގެ މަޤްބޫލްކަމާއި ހައިސިއްޔަތު ގެއްލެއެވެ. ކޮރަޕްޝަނުގެ ސަބަބުން، ޤައުމީ ސަލާމަތާއި، މުޅި މުޖުތަމައުގެ ރައްކާތެރިކަމަށް އަސަރުފޯރައެވެ. ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ އާންމުވެފައިވާ މުޖުތަމައެއް، ނުވަތަ ޤައުމަކީ، ބޮޑެތި ޖަރީމާ ހިންގާ ދުނިޔޭގެ އެކި ޖަމާއަތްތަކުގެ ހާއްޔަކަށް ބަދަލުވެގެންދެއެވެ. މަސްތުވާތަކެއްޗާއި، ހަތިޔާރު އަދި އިންސާނީ ވަގުފާރި ކުރާ ފަރާތްތަކުން، ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކުގެ މުވައްޒަފުން ކޮރަޕްޝަނުގެ ފަސާދައިގައި ޝާމިލްކޮށް، އެފަރާތްތަކުގެ ވިޔަފާރި ފުޅާކުރުމަށް މަގުތައް ހޯދައެވެ.

ކޮރަޕްޝަނުގެ ސަބަބުން މިނިވަންކަމާ އަމަންއާންމު ގެއްލެނީ ކިހިނެއް؟
ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތު އަދި މުޖުތަމަޢުގެ އާންމު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި ޤާއިމްކުރެވިފައިވާ މުހިންމު މުއައްސަސާތަކަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ ވަބާ ވަދެއްޖެނަމަ، އެއީ، ޤައުމީ ސަލާމަތަށްހުރި ނުރައްކަލަކަށް ވެގެންހިނގައިދާނެއެވެ. މިގޮތުން ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅުންހުރި މުއައްސަސާތަކާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކަކީ، މުޅި ޤައުމުގެ ދިފާޢާއި ރައްޔިތުންނަށް، އެތެރެ އާއި ބޭރުން އަންނަ ނުރައްކާތަކުން ސަލާމަތް ކޮށްދިނުންކަމުގައިވާ އިރު، ކޮރަޕްޝަނުގެ ވަބާގެ ސަބަބުން، މުއައްސަސާތަކުން މި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާކުރުމަށް ހުރަސްއަޅައެވެ.

ސިފައިންގެ ޤާނޫނުގައިވާގޮތުން، ސިފައިންގެ މަސްއޫލިއްޔަތުގެ ތެރޭގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީ އާއި، ދިވެހި ދައުލަތް، ޙިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު ބެލެހެއްޓުމާއި، ދިވެހި ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤުލާލް އަދި ސިޔާދަތު ޙިމާޔަތްކޮށް ދިފާޢުކުރުމާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ވެރިކަން ޙިމާޔަތްކުރުމާއި، ރާއްޖެއަށް ދިމާވާ ކުއްލި ޙާލަތްތަކުގައި ކުއްލި އަދި އަވަސް ޚިދުމަތް ފޯރުކޮއްދިނުން ހިމެނެއެވެ. މިފަދަ މުހިންމު މަސްއޫލިއްޔަތުތަކެއް ޙަވާލުވެފައިވާ ބައެއްގެ ތެރެއަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރެއް ވަދެއްޖެ ނަމަވެސް، އެއީ މުޅި ޤައުމުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް އަސަރުފޯރައިފާނެ ކަމަކަށް ވެދެއެވެ. މިގޮތުން، ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ކޮރަޕްޝަނުގެ ވަބާ ފެތުރިއްޖެނަމަ، ޤައުމީސަލާމަތާ ގުޅުންހުރި ބޮޑެތި ސިއްރުތައް އަމިއްލަ ފައިދާއަށްޓަކައި އެހެން ފަރާތްތަކަށް ހާމަކުރެވޭފަހަރު އާދެއެވެ. އަދި، މިގޮތުން އެހެން ފަރާތްތަކަށް ފޯރުކޮއްދެވޭ މަޢުލޫމާތުގެ ތެރޭގައި، އަމިއްލަ ފައިދާއަކަށްޓަކައި، ތިމާގެ މަޤާމުގެ ނުފޫޒު ބޭނުންކޮށް، ޤައުމުގެ ދިފާޢާ ގުޅިފައިވާ އެންމެ ބޮޑެތި ސިއްރުތަކާއި އުކުޅުތައް ހާމަކޮށް، މުޅި ޤައުމު ނުރައްކަލުގެތެރެއަށް ހުށަހެޅޭފަދަ، ޓެރަރިޒަމާއި މިނޫންވެސް ބޮޑެތި ޖަރީމާތަކަށް މަގުފަހިވާގޮތް މެދުވެރިވެއެވެ. ހަމަ މިއާއެކު، ޤައުމުގެ ސަލާމަތް ރައްކާތެރިކުރުމުގައި ޤައުމުގެ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު، ނުވަތަ ބޯޑަރު ބެލެހެއްޓުމުގައި އިހުމާލުވެ، އެކި ޤައުމުތަކުގެ މީހުން ކުށްކުރާ ހާއްޔަކަށް ޤައުމު ބަދަލުވެގެންދިއުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑެވެ.

ފުލުހުންގެ ޤާނޫނުގައިވާގޮތުން، ފުލުހުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތުގެތެރޭގައި، މުޖުތަމަޢުގެ އާންމުމަސްލަޙަތާއި އަމަންއާންމު ދެމެހެއްޓުމާއި، ފަރުދުންގެ ފުރާނައާއި މުދަލާއި ގޯތިގެދޮރު ރައްކާތެރިކޮށް ޙިމާޔަތްކުރުމުގައި އެހީތެރިވުމާއި، ޖިނާއީ ކުށުގެ ޢަމަލުތައް ހުއްޓުވައި އެޢަމަލުތަކާ ދެކޮޅަށް ޙަރަކާތްތެރިވުމާއި، ޖިނާއީ ކުށުގެ ޢަމަލުތައް ހޯދައި ދެނެގަނެ ތަޙްޤީޤުކުރުން ހިމެނެއެވެ.

ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި ކޮރަޕްޝަނުގެ ވަބާ އަށަގަތުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވަނީ، ބޮޑެތި ކުށްވެރިން ހިންގާ ޖަރީމާތަކުގައި ފުލުހުން ބައިވެރިވުމާއި، އެފަދަ ކުށްތަކުގެ ހެކި ނައްތާލުންފަދަ ކަންކަމެވެ. މަސްތުވާތަކެއްޗާގުޅުންހުރި މައްސަލަ ތަކުގައި ކުޑަކަމުދާތަކެތީގެ ޓެސްޓުކުރުމާއި މަސްތުވާތަކެއްޗާ ގުޅުންހުރި އެހެނިހެން ޓެސްޓުތަކުގެ ތެދުވެރިކަމާއި މިނިވަންކަން ގެއްލުމެވެ. ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި ބޮޑެތި ޖަރީމާތަށް ހިންގުމުގައި ބައިވެރިވާ ގޭންގުތަކާއި ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތައް ތިބޭނަމަ، ނުވަތަ އެފަދަ ގޭންގުތަކުން ނާޖާއިޒު ފައިދާ ހޯދާ ފަރާތްތައް ތިބޭނަމަ، ބޮޑެތި މާރާމާރީއާއި، މީހުންމެރުމާއި، ވައްކަމާއި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރިފަދަ ކުށްތައް ހުއްޓުވުމުގައި ފުލުހުންގެ ޤާބިލްކަމާއި މިނިވަންކަމާމެދު ސުވާލުއުފެދޭގޮތް މެދުވެރިވެއެވެ. މީގެ ނަތީޖާއަކަށްވަނީ، މުޖުތަމައުގެ އަމާންކަމާ ރައްކާތެރިކަން ނެތިގެން ދިއުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގާ މުއައްސަސާގެ އިތުބާރު ގެއްލުމެވެ. މިގޮތުން، މަސްތުވާތަކެތި ވިއްކާ ފަރާތްތަކާއި ފުލުހުންނާ ނުވަތަ ފުލުހުންގެ ބަޔަކާ ގުޅުން އޮންނަ ކަމުގައި ވާނަމަ، މިފަދަ ޖަރީމާތައް ހުއްޓުވައި މުޖުތަމައު ރައްކާތެރިތަނަކަށް ވުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަވެގެން ދެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ޤައުމުތަކަށް ބަލާއިރު، މެކްސިކޯއާއި އެމެރިކާއާ ދެމެދުގެ ސަރަހައްދީ ރޮނގުގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރި ފުޅާވެގެން ދިއުމުގައި، ސަރަޙައްދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ދެޤައުމުގެ ފުލުހުންގެ ވަރަށްބޮޑު ދައުރެއް ވާކަމަށް ރިޕޯޓުތައް ބުނެއެވެ.

ދިވެހި ރައްޔިތުން ރާއްޖޭން ބޭރަށް ފުރުމާއި، އެނބުރި ރާއްޖެ އައުމާއި، ބިދޭސީން ރާއްޖެ އައުމާއި، އެމީހުން ރާއްޖެއިން ފުރުމާއި ފޮނުވާލުމާ ގުޅޭ މަސްއޫލިއްޔަތު ހަވާލުވެފައިވާ އިދާރާ، އިމިގްރޭޝަން އަކީވެސް ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅުންހުރި މުހިންމު އިދާރާއެކެވެ. މިގޮތުން، އިމިގްރޭޝަންގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ ވަބާ ވަދެއްޖެނަމަ، އެއީ ޤައުމީ ސަލާމަތަށް ބޮޑެތި ނުރައްކާ މެދުވެރި ކޮށްފާނެ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން، ރާއްޖޭގައި މަސައްކަތްކުރުމުގެ ހުއްދަނެތި ރާއްޖެއަށް ބިދޭސީން އެތެރެވުމާއި، އިންސާނީ ވަގުފާރި ނުވަތަ ހިއުމަން ޓްރެފިކިންގ އަށް މަގުފަހިވެގެންދެއެވެ. ގަދަކަމުން މަސައްކަތްކުރުވުމާއި، ޖިންސީ އަޅުންގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނާއި ކުޑަކުދިން ރާއްޖެ އެތެރެކުރުމާއި، ހަށިވިއްކުމުގެ ވިޔަފާރިފަދަ ކަންކަން މެދުވެރިވެރިވާނަމަ، އޭގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް، އަދި ބޭރު ދުނިޔޭގައި ރާއްޖޭގެ ތަސައްވަރަށް އޭގެ ނުބައި އަސަރުކުރެއެވެ.

ޤާނޫނާ ގަވާއިދާ ޚިލާފު ތަކެތި އެތެރެވުމާއި ބޭރުވުން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި، ރާއްޖެއިން ބޭރުން އަންނަ އުޅަނދުފަހަރާއި ރާއްޖެއިން ފުރާ އުޅަނދުފަހަރު ބަލައި ފާސްކުރުމާއި ރާއްޖެއަށް އަންނަ އަދި ރާއްޖެއިން ފުރާ މީހުން ބަލައި ފާސްކުރުން ފަދަ މުހިއްމު މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ހަވާލުވެފައިވަނީ ކަސްޓަމްސްގެ މުއައްސަސާއާއިކަމުގައިވާއިރު، މި މުއައްސަސާއަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ އަސަރު ފޯރައިފިނަމަ، ޤައުމީ ސަލާމަތް ބޮޑެތި ނުރައްކާތަކަށް ހުށަހެޅެއެވެ. މިގޮތުން، މަސްތުވާތަކެއްޗާއި ގޮވާތަކެތި އަދި ހަތިޔާރުފަދަ ރާއްޖެއެތެރެކުރުން މަނާތަކެތި އެތެރެކުރުމުގައި ކަސްޓަމްސް އޮފިސަރުންގެ އެހީތެރިކަން ހޯދައި، ބޮޑެތި ޖަރީމާއަށް މަގުފަހިވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ މައިގޭޓަކީ ކަސްޓަމްސްކަމުގައިވާއިރު، ވައިގެ ބަނދަރުތަކުގެ ރައްކާތެރިކަމާއި، މުޅި ޤައުމުގެ ރައްކާތެރިކަމުގައިވެސް ކަސްޓަމްސްގެ އޮފިސަރުންނަކީ ތެދުވެރި ކޮރަޕްޝަނުން އެއްކިބާވެފައިވާ ނަޒާޙަތްތެރި ބަޔަކަށްވުން ލާޒިމެވެ.

ޤައުމުގެ ސަލާމަތާއި ދިފާޢު އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ބަލަހައްޓައި، ރައްޔިތުންނަށް އަމާން މުޖުތަމައެއް ޤާއިމް ކުރެވޭނީ، މި މުއައްސަސާތަކުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތެއްގައި އަދާކުރެވިގެންނެވެ. ފުލުސް އޮފިސަރުންނާއި ކަސްޓަމްސް އޮފިސަރުންނާއި އަދި އިމިގްރޭޝަން އޮފިސަރުން އަދި ސިފައިންނަކީ، ޤައުމަށް ތެދުވެރި، ރައްޔިތުންނަށް ވަފާތެރި، ކޮރަޕްޝަނުން އެއްކިބާވެފައިވާ ބަޔަކަށް ވެގެންނެވެ. ނޫނީ، ޤައުމުގެ ސަލާމަތާމެދު އެއްވެސް ޔަޤީންކަމެއް ނޯންނާނެއެވެ. މަތީގައި ބުނެވިދިޔަފަދަ ކޮރަޕްޝަންގެ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ހިންގާނަމަ އެކަމެއް ހުއްޓުވުމަކީ އެ މުއައްސަސާގެ ޒިންމާއެކެވެ. މިފަދަކަމެއް ރައްޔިތުންނަށް އެނގޭނަމަ އެކަމާދެކޮޅަށް އަޑުއުފުލާ ކަށިގަނޑު ފުމެލުކަމީ ކޮންމެ ރައްޔިތެއްގެވެސް ފަރުދީ ޒިންމާއެވެ. ދިވެހިން ދިވެހިންގެ ގޮތުގައި، މިނިވަންކަންމަތީ އަބަދަށް ދެމިތިބެވޭނީ އޭރުންނެވެ.